Odporność emocjonalna

 

Ważną kompetencją w przygotowaniu dzieci do uczenia się matematyki jest odporność emocjonalna na sytuacje trudne. Podczas uczenia się matematyki muszą one być zdolne do świadomego kierowania swą aktywnością, mimo przeżywanych napięć emocjonalnych.

Emocje dziecka w wieku przedszkolnym różnią się od emocji człowieka dorosłego. Przeżycia dziecka są krótkotrwałe, powstają i nagle się kończą. Dziecko nie potrafi tłumić i opanowywać własnych emocji. Jego zachowanie charakteryzuje występowanie silnych, gwałtownych uczuć czyli afektów. Dopiero pod koniec wieku przedszkolnego w powiązaniu z rozwojem mowy dzieci potrafią lepiej opanowywać swoje uczucia i przeżywać je bardziej świadomie.

Kształtowanie odporności emocjonalnej oznacza stwarzanie w przedszkolu warunków do rozwijania u dzieci zdolności do kierowania swym zachowaniem tak, aby mogły rozwiązywać do końca zadania, które wymagają wysiłku i opanowania napięć.

Nauczyciel kształtuje odporność emocjonalną dzieci przez:

1. Wdrażanie ich do rozumienia komunikatów werbalnych i niewerbalnych drugiej osoby, a także przekazywanie komunikatów tak, aby druga osoba dokładnie je zrozumiała.

2. Uczenie dzieci sposobów radzenia sobie z zakłóceniami i przeszkodami utrudniającymi im wykonanie zadania. Jest to także kształtowanie nawyku doprowadzania do końca rozpoczętych zadań i wzmacnianie wytrwałości w dążeniu do celu.

3. Rozwijanie zdolności do znoszenia nadmiernych napięć emocjonalnych i trening w zakresie mobilizowania sił w obranym kierunku.

Odporność emocjonalna rozwija się wraz z wiekiem dziecka. Bardzo ważnym jest jednak trening. Dzieci, które z jakiegoś powodu chronione są przed trudnościami i nie zmusza się ich do samodzielnych działań, nie mają okazji do kształtowania swej odporności emocjonalnej. Niską odpornością charakteryzują się dzieci z zaburzeniami nerwowymi, przejawami zahamowania psychoruchowego, przejawami niestałości ruchowej. Dziecko w trudnych sytuacjach poddaje się i nie walczy z nimi, traci wiarę we własne możliwości.

Należy rozwijać u dzieci zdolność do wysiłku umysłowego w sytuacjach trudnych i pełnych napięć. Potrzebne jest tu hartowanie, gdyż tylko w ten sposób można kształtować u dzieci odporność emocjonalną i zdolność do wysiłku. Hartowanie polega na organizowaniu dla dziecka sytuacji trudnych. Muszą być one dostosowane do możliwości dziecka tak, aby potrafiło je samodzielnie pokonać. Do kształtowania odporności emocjonalnej u dzieci nadają się gry. Wywołują one gwałtowny wzrost napięcia. Chęć wygrania sprawia, że dziecko podejmuje wysiłek i stara się wytrwać do końca. Jeżeli wygra przeżyje sukces i zwiększy swoją odporność. Gdy przegra uczy się znosić porażkę z nadzieją, że wystarczy się lepiej postarać i wszystko może się udać.

Jeżeli w przedszkolu zadba się o to, aby dzieci potrafiły mądrze się zachować w sytuacjach pełnych napięć emocjonalnych, nie będą tak łatwo poddawać się frustracji, a porażki znosić będą z nadzieja, że trzeba się tylko postarać i spróbować jeszcze raz aby cel został osiągnięty.