Zabawa z dzieckiem

       Zabawa jest dla dziecka formą aktywności, w której uczestniczy, ponieważ sprawia mu ona przyjemność. Celem zabawy dla dziecka jest więc zabawa "sama w sobie". Rodzice natomiast, bawiąc się z maluchem, mogą dodatkowo realizować jeszcze inne cele – wspomagać jego rozwój, uczyć, rozwijać i doskonalić nowe umiejętności, w dodatku     w sposób, który może dawać radość im obojgu.

Zabawa może wspierać rozwój dziecka na wielu płaszczyznach:

• poznawczej - uczy postrzegania nowych kolorów, kształtów, przedmiotów, pomaga poznawać rzeczywistość, rozwija wyobraźnię i kreatywność dziecka, ćwiczy także jego koncentrację;
• fizycznej - uczy i ćwiczy koordynację, rozwija mięśnie, wspomaga sprawność manualną, pomaga                w rozluźnieniu ciała;
• społecznej - dziecko uczy się współpracy, dzielenia się z innymi, przestrzegania reguł, może doświadczać własnych sukcesów i porażek; zabawa uczy również wrażliwości, poprzez kontakty z innymi dziećmi daje możliwość poznania zasad życia w grupie;
• emocjonalnej - w zabawie dziecko może wyrażać swoje uczucia, pragnienia, może rozładować napięcie związane z przeżywanym stresem. Uczy się radzenia sobie z trudnymi emocjami w wyobrażonej rzeczywistości, by w późniejszym czasie tą umiejętność przenieść do realnego życia.

        Oprócz wymienionych zysków z zabawy nie można zapomnieć o jeszcze jednej ważnej funkcji – budowaniu pozytywnej więzi pomiędzy dzieckiem a rodzicem za pośrednictwem zabawy. Przyjemnie spędzony wspólny czas, bliskość, uwaga osoby dorosłej skupiona na dziecku, kontakt fizyczny – wszystko to wpływa na budowanie bliskości emocjonalnej między opiekunem a maluchem. Doświadczenie zabawy z rodzicem, wspólnie spędzony czas, w którym było się w centrum uwagi i troski opiekuna, pozostaje bardzo często w naszej pamięci na resztę życia i w dorosłości staje się bardzo miłym i wzruszającym wspomnieniem, będącym odzwierciedleniem pozytywnej relacji z rodzicem.

Jak się bawi dziecko?

         Pierwsze miesiące to dla dziecka czas, gdy głównie stara się obserwować świat. Wszystkimi zmysłami chłonie to, co się wokół niego dzieje. Najważniejszy jest wtedy bliski kontakt z rodzicem – Twój głos, ciepło Twojego ciała, dotyk, przytulanie i głaskanie, Twoja twarz blisko twarzy dziecka, mówienie do niego, podsuwanie zabawek. Można też powiesić zabawki nad łóżeczkiem w zasięgu wzroku lub w zasięgu rączek, pamiętając jednocześnie o bezpieczeństwie dziecka .

         Kolejne miesiące sprawiają, że dziecko zaczyna być bardziej sprawne motorycznie – zaczyna chwytać, przemieszczać się. Celem podejmowanych przez nie działań jest odkrywanie, badanie i poznawanie świata. Na tym etapie trzeba szczególnie zwrócić uwagę na bezpieczeństwo otoczenia dziecka (więcej o bezpieczeństwie maluch. Maluch będzie szczęśliwy, gdy podsuniesz mu nową zabawkę, ale pamiętaj, że Twoja obecność przy jej poznawaniu jest dla niego najbardziej atrakcyjna.

         Dwu, trzylatki obserwują uważnie działania dorosłych, a potem naśladują te działania. Na tym etapie jeśli rodzic pokaże, jak się bawić, z dużym prawdopodobieństwem dziecko będzie naśladować jego zachowania.

         W trzecim roku życia rozwijają się w dziecku również umiejętności, które pozwalają na zabawy w tworzenie. Warto wtedy dać dziecku swobodę w działaniach. Niech samo wymyśli, co chce zbudować, ulepić czy namalować i jakimi sposobami to zrobi.

Jaka jest rola rodzica w zabawie z dzieckiem?

         Warto pamiętać o jednej ważnej rzeczy – żeby zabawa mogła być dla dziecka rzeczywiście rozwijająca, samo danie mu zabawki, czy puszczenie bajki nie wystarczy. Tym, co jest mu potrzebne, to uczestnictwo rodziców lub innych dorosłych osób w zabawie. Bądź przy dziecku, dbaj o jego bezpieczeństwo, odpowiadaj na jego potrzeby – wyjaśnij, jeśli pyta, śmiej się z nim, gdy się śmieje itp. Dla dziecka jesteś atrakcyjnym towarzyszem, ale też "kopalnią wiedzy", nauczycielem, który tłumaczy zasady, może wyjaśnić niejasne sytuacje np. w oglądanej bajce i - co najważniejsze – jesteś dla dziecka wzorem do naśladowania.

          Podsuwaj różne przedmioty, rozwijaj ciekawość dziecka, pokazuj i ucz, co i jak można robić, tak, by dziecko samodzielnie mogło ćwiczyć nowe umiejętności lub rozwijać i doskonalić te już zdobyte. Zachęcaj malucha do działań, pokazuj mu, że świat jest ciekawy, że warto podejmować nowe wyzwania, że wierzysz w jego możliwości. A w sytuacji porażki bądź wsparciem dla niego – zapewniaj o swojej miłości, pomagaj. Doceniaj każdy nawet najmniejszy postęp czy sukces dziecka. Staraj się nie wyręczać malucha, nawet gdy coś jest dla niego niełatwe. Lepiej pokaż mu jak poradzić sobie z trudnością. Dla początkującego wszystko jest trudne, ale tylko trening czyni mistrza, dlatego jeśli tylko to możliwe, pozwól dziecku ćwiczyć. Przypomnij sobie swoje pierwsze próby z wiązaniem sznurowadeł, a także swoje uczucie dumy, gdy po raz pierwszy udało się stworzyć nieporadny węzeł. Ktoś kiedyś pozwolił Ci na samodzielność, choć sam pewnie dużo szybciej i sprawniej zrobiłby to za Ciebie. Ktoś dał Ci bardzo cenną rzecz - swój czas i cierpliwość.

       Zabawa może ułatwić naukę wielu czynności. Najlepszym przykładem może być "zabawa w sprzątanie" z rodzicami. Dwu, trzylatkowi największa frajdę sprawia naśladowanie dorosłych. Może zamiast kupować zabawkę wiaderko z mopem, czy mini-odkurzaczyk warto dać dziecku szmatkę, żeby wytarło blat swojego stoliczka, czy kurz z półeczek lub by pomagało w zmiataniu okruchów z podłogi. Cały czas warto pamiętać, że zainteresowanie czynnością jest największe, gdy bierze w niej udział rodzic. Maluch szybko straci zainteresowanie "sprzątaniem", gdy zostawisz go samego sobie.

 Czego nie robić?

           Zabawy małych dzieci często są postrzegane przez rodziców, jako nic więcej tylko chaos i bałagan. Rozrzucone klocki, pluszami, kredki. Powoduje to niekiedy w opiekunie nieustanną chęć podążania za dzieckiem i sprzątania tego, co wokół siebie zdążyło ono wytworzyć. Działania te czasem burzą dziecku jego koncepcję zabawy. Lepiej pogódź się z tym, że zabawa dziecka jest spontanicznym działaniem, w trakcie którego nie myśli ono kategoriami porządek - bałagan. Im więcej zabawek, tym więcej przyjemności. Podobnie sprawa się ma z brudzeniem się dzieci w trakcie zabaw. Jest to element, którego nie da się całkowicie uniknąć, bez jednoczesnego hamowania aktywności dziecka. Warto więc zamiast nieustannego sprzątania za dzieckiem, ustalić zasadę wspólnego sprzątania bałaganu po zabawie lub wspólnego mycia się po zabawie. Zachęcone przez Ciebie dziecko zrobi to z dużą przyjemnością.

         Sposób kończenia zabawy dziecka jest również ważnym elementem, o którym warto pamiętać. Uprzedź dziecko o tym, że zbliża się koniec zabawy. Daj mu chwilkę na to, by rzeczywiście ją zakończyło. W innym przypadku po prostu przerwiesz dziecku zabawę, a nie ją zakończysz, a wtedy możesz spodziewać się emocjonalnej reakcji z jego strony – protestów, buntu, płaczu, niechęci. Ustal, ile czasu potrzebuje, żeby zakończyć zabawę lub poinformuj o tym, np. "czy to będzie wtedy, jak dwa razy zjedziesz ze zjeżdżalni? "lub "jak przejedziesz samochodzikiem odtąd do tamtego drzewa, to będzie znaczyło, że wracamy do domu".

          Pamiętaj również o tym, by szanować rzeczy, które stworzyło Twoje dziecko – wieżę z klocków, ludka z plasteliny. Nie niszcz ich bez zgody malucha lub wcześniejszego poinformowania, np. że wieżę trzeba rozłożyć, żeby schować jej elementy do pudełka. Dziecko powinno mieć możliwość zdecydowania o swoim "dziele", móc się z nim pożegnać i mieć możliwość udziału w jego burzeniu, jeśli to konieczne - w końcu to coś, co samo stworzyło.

          Jeśli chcesz się dowiedzieć jak można bawić się z dzieckiem od 0 do 3. roku życia, zachęcamy do zapoznania się z tekstami, w których można znaleźć przykłady konkretnych zabaw z maluchami na poszczególnych etapach ich rozwoju.